پنتان یک آلکان با فرمول شیمیایی C5H12 است. این یک مایع بی رنگ، فرار و قابل اشتعال با بوی بنزین است. پنتان در طبیعت به عنوان یک جزء از نفت خام یافت می شود و همچنین می توان آن را به صورت مصنوعی تولید کرد.
ویژگی های پنتان
ویژگی
مقدار
نام شیمیایی
پنتان
فرمول شیمیایی
C₅H₁₂
جرم مولی
72.15 g/mol
نقطه ذوب
-135.3 °C
نقطه جوش
36.1 °C
چگالی
0.626 g/cm³
حلالیت در آب
نامحلول
فشار بخار
17.5 mmHg در 20 °C
نقطه اشتعال
-36 °C
حد انفجار پایینی
1.4% حجمی
حد انفجار بالایی
7.8% حجمی
دمای خوداشتعالی
260 °C
ضریب شکست
1.355
ویسکوزیته
0.22 cP در 20 °C
تنش سطحی
15.9 dyn/cm در 20 °C
گرمای تبخیر
26.7 kJ/mol
گرمای ذوب
10.5 kJ/mol
گرما ظرفیت مولی
155 J/(mol·K)
پتانسیل یونیزاسیون
10.7 eV
کاربردهای پنتان
پنتان کاربردهای مختلفی در صنایع مختلف دارد. برخی از مهمترین کاربردهای پنتان عبارتند از:
1. حلال: پنتان به دلیل نقطه جوش پایین خود (36 درجه سانتیگراد) به عنوان حلال در بسیاری از کاربردها استفاده می شود، از جمله:
رقیق کننده رنگ و لاک الکل
تمیز کننده چربی و روغن
استخراج کننده روغن های طبیعی
تمیز کردن و رقیق کردن چسب های لاستیکی و سیمان های لاستیکی
برای رقیق کردن رنگ ها، رزین ها و لاک ها
برای تمیز کردن و چربی زدایی منسوجات
برای حل کردن داروها و سایر مواد دارویی
2. پیش ماده شیمیایی: از کاربردهای پنتان به عنوان ماده اولیه برای تولید بسیاری مواد شیمیایی دیگر به موارد زیر میتوان اشاره کرد:
ایزوپنتان
کلروپنتان
پنتانول
3. عامل درزگیر: کاربردهای پنتان در ساخت درزگیرهای لاستیکی و پلاستیکی به دلیل قابلیت تبخیر سریع آن می باشد.
4. عامل پیشران: پنتان به دلیل فشار بخار بالا، در اسپری ها و قوطی های آئروسل به عنوان پیشران استفاده می شود.
5. عامل خنک کننده: کاربردهای پنتان بعنوان مبرد و خنک کننده در یخچال های کوچک، سیستم های تهویه مطبوع و فریزرها به دلیل ظرفیت گرمایی بالای آن است.
6. سوخت: پنتان می تواند به عنوان سوخت در موتورهای احتراق داخلی استفاده شود.
7. سایر کاربردهای پنتان:
عامل پیشران: پنتان به دلیل فشار بخار بالا، به عنوان عامل پیشران در اسپری ها مانند اسپری های مو و اسپری های دئودورانت استفاده می شود.
چگالی سنج: از پنتان به عنوان چگالی سنج برای اندازه گیری چگالی سایر مایعات استفاده می شود.
خطرات و ایمنی پنتان
پنتان یک مایع فرار، قابل اشتعال و سمی است که باید با احتیاط از آن استفاده شود. با توجه به گستردگی کاربردهای پنتان، آگاهی از خطرات آن ضروری است.
خطرات
آتش سوزی و انفجار: پنتان به شدت قابل اشتعال است و بخارات آن می تواند با هوا مخلوط شده و به راحتی انفجار ایجاد کند. نقطه اشتعال آن -36 درجه سانتیگراد (-32 درجه فارنهایت) است، به این معنی که حتی در دماهای پایین هم می تواند مشتعل شود.
سمیت: استنشاق بخارات پنتان می تواند باعث سردرد، سرگیجه، تهوع، استفراغ و حتی بیهوشی شود. تماس مایع با پوست می تواند باعث تحریک و التهاب شود.
خطرات تنفسی: قرار گرفتن در معرض طولانی مدت بخارات پنتان می تواند به سیستم عصبی مرکزی آسیب برساند و باعث مشکلات تنفسی شود.
اکسیداسیون: پنتان می تواند به طور خود به خود اکسید شده و گرما تولید کند که می تواند منجر به آتش سوزی یا انفجار شود.
خطرات دیگر: پنتان می تواند به لاستیک و پلاستیک آسیب برساند.
ایمنی
اقدامات احتیاطی:
همیشه از پنتان در فضای باز یا در مکانی با تهویه مناسب استفاده کنید.
از منابع جرقه و شعله دور نگه دارید.
هنگام کار با پنتان از دستکش، عینک ایمنی و لباس محافظ مناسب استفاده کنید.
از سیگار کشیدن و خوردن یا آشامیدن در حین کار با پنتان خودداری کنید.
مراقب باشید پنتان روی زمین نریزد، زیرا می تواند به سرعت بخار شود و یک مخلوط قابل اشتعال ایجاد کند.
هنگام کار با مقادیر زیاد پنتان، از تجهیزات تنفسی مناسب استفاده کنید.
قبل از استفاده از پنتان، برگه اطلاعات ایمنی مواد (MSDS) را مطالعه کنید.
ذخیره سازی:
پنتان را در ظرفی دربسته، در مکانی خنک و خشک و به دور از منابع گرما و نور نگهداری کنید.
ظرف را از دسترس کودکان و حیوانات دور نگه دارید.
حوادث:
در صورت آتش سوزی، از خاموش کننده دی اکسید کربن یا پودر خشک استفاده کنید.
در صورت تماس با پوست، محل را با آب و صابون به طور کامل بشویید.
در صورت استنشاق بخارات، فرد را به هوای تازه منتقل کنید.
در صورت بلع، فوراً با پزشک تماس بگیرید.
قیمت پنتان
می تواند به عوامل مختلفی مانند خلوص، حجم و محل خرید بستگی داشته باشد.
خلوص: پنتان در گریدهای مختلف خلوص از جمله گرید آزمایشگاهی، صنعتی و تجاری موجود است. هرچه خلوص بالاتر باشد، قیمت آن نیز بیشتر خواهد بود.
حجم: قیمت پنتان به صورت لیتری یا کیلویی فروخته می شود.
محل خرید: قیمت پنتان در کشورهای مختلف و همچنین در مناطق مختلف یک کشور می تواند متفاوت باشد.
جهت استعلام قیمت و خرید pentane برای انواع کاربردهای پنتان، با کارشناسان شرکت سپهر گاز کاویان – آزمایشگاه مرجع اداره استاندارد و دارنده گواهینامه iso17025 – تماس بگیرید.