خطر انفجار سیلندر اکسیژن در تماس با روغن | نکات ایمنی

خطر انفجار سیلندر اکسیژن در تماس با روغن | نکات ایمنی کار با کپسول اکسیژن

سیلندرهای اکسیژن (کپسول‌های اکسیژن) در صنایع مختلف، مراکز درمانی، آزمایشگاه‌ها و حتی مصارف خانگی کاربرد وسیعی دارند. اکسیژن گازی حیاتی است، اما در صورت عدم رعایت نکات ایمنی، می‌تواند بسیار خطرناک باشد، به ویژه هنگامی که با مواد قابل اشتعال مانند روغن، گریس و سایر مواد نفتی تماس پیدا کند. تماس اکسیژن تحت فشار با این مواد، می‌تواند منجر به احتراق سریع، آتش‌سوزی و حتی انفجارهای مهیب شود که خسارات جانی و مالی جبران‌ناپذیری به بار می‌آورد.

 

چرا روغن و سیلندر اکسیژن تحت فشار خطرناک هستند؟

اکسیژن، عامل تشدیدکننده احتراق: اکسیژن به خودی خود قابل اشتعال نیست، اما به شدت احتراق را تشدید می‌کند. در حضور اکسیژن خالص و تحت فشار، مواد قابل اشتعال با سرعت بسیار بالایی می‌سوزند و دمای شعله به شدت افزایش می‌یابد.

پایین آمدن نقطه اشتعال: در شرایط عادی، برای احتراق مواد نفتی نیاز به یک جرقه یا شعله با دمای بالا است. اما در محیط غنی از اکسیژن تحت فشار، نقطه اشتعال این مواد به شدت کاهش می‌یابد، به طوری که حتی یک اصطکاک کوچک، ضربه یا افزایش ناگهانی فشار می‌تواند باعث احتراق شود.

فشار بالا: اکسیژن در سیلندرها تحت فشارهای بسیار بالا (معمولاً تا 200 بار یا 2900 PSI) ذخیره می‌شود. این فشار بالا، در صورت نشتی یا نقص در اتصالات، می‌تواند به سرعت اکسیژن را با مواد روغنی مخلوط کرده و باعث احتراق ناگهانی شود.

اثر ضربه آدیاباتیک: هنگامی که اکسیژن با فشار بالا به سرعت از یک ناحیه کم‌فشارتر (مانند رگلاتور یا شیر) عبور می‌کند، دمای آن به طور ناگهانی افزایش می‌یابد (اثر آدیاباتیک). اگر در مسیر این جریان، ذرات روغن یا گریس وجود داشته باشد، این افزایش دما می‌تواند منجر به احتراق و انفجار شود.

برای کسب اطلاعات بیشتر کلیک کنید

مکان‌های شایع بروز خطرسیلندر اکسیژن:

شیر سیلندر و اتصالات: بیشترین خطر در محل اتصال رگلاتور به شیر سیلندر است، جایی که ممکن است روغن یا گریس به اشتباه استفاده شده باشد یا از قبل آلودگی وجود داشته باشد.

رگلاتورها و مانومترها: استفاده از رگلاتورهای روغن‌خورده یا غیر استاندارد که برای اکسیژن طراحی نشده‌اند.

شلنگ‌ها و ابزارها: استفاده از شلنگ‌ها یا ابزارهایی که قبلاً برای انتقال مواد نفتی استفاده شده‌اند.

دست‌ها و لباس‌های آلوده: چربی و روغن روی دست یا لباس اپراتور که ممکن است به شیر یا اتصالات کپسول منتقل شود.

 

نکات ایمنی حیاتی برای کار با کپسول اکسیژن:

    همیشه تمیز باشید:

دست‌ها و لباس: قبل از کار با سیلندر اکسیژن، دست‌های خود را کاملاً بشویید و مطمئن شوید که عاری از هرگونه روغن، گریس، مواد نفتی، حلال‌ها یا حتی لوسیون و کرم هستند. لباس‌های کار شما نیز باید تمیز و عاری از هرگونه آلودگی روغنی باشند.

ابزارآلات: از ابزارهای تمیز و خشک استفاده کنید. هرگز از ابزارهایی که با روغن یا گریس در تماس بوده‌اند برای کار با اتصالات اکسیژن استفاده نکنید.

بیشتر بخوانید

    استفاده از تجهیزات صحیح و تمیز:

رگلاتور و مانومتر مخصوص  سیلندر اکسیژن: فقط از رگلاتورها و مانومترهایی استفاده کنید که منحصراً برای اکسیژن طراحی شده‌اند. این تجهیزات باید دارای برچسب “Oxygen Use Only” باشند و نباید هیچ‌گونه علامت یا اثری از روغن روی آنها باشد. هرگز از رگلاتورهای گازهای دیگر برای اکسیژن استفاده نکنید.

شلنگ‌های سیلندراکسیژن: فقط از شلنگ‌های مخصوص اکسیژن استفاده کنید. این شلنگ‌ها معمولاً سبز رنگ (در برخی کشورها آبی) هستند و نباید هیچ‌گونه آثار روغن یا گریس روی آنها مشاهده شود.

عدم استفاده از روان‌کننده‌ها: هرگز از روغن، گریس، سیلیکون، تفلون یا هر نوع روان‌کننده دیگری روی شیر سیلندر، رگلاتور یا اتصالات اکسیژن استفاده نکنید. این مواد می‌توانند باعث انفجار شوند.

 

    باز کردن شیر سیلندر اکسیژن:

آرام و تدریجی: شیر سیلندر اکسیژن را همیشه به آرامی و به تدریج باز کنید. باز کردن ناگهانی شیر می‌تواند باعث افزایش ناگهانی فشار و دما (اثر آدیاباتیک) و در صورت وجود آلودگی، منجر به احتراق شود.

فقط با دست: شیر سیلندر را فقط با دست باز کنید. اگر سفت بود، هرگز از آچار یا ابزار دیگری برای باز کردن آن استفاده نکنید، زیرا ممکن است به شیر آسیب برساند و نشتی ایجاد کند.

تکات ایمنی کار با سیلندر اکسیژن

    بازرسی و نگهداری سیلندر اکسیژن:

بازرسی قبل از استفاده: همیشه قبل از اتصال رگلاتور، ورودی شیر سیلندر را از نظر وجود هرگونه روغن، گریس، گرد و غبار یا ذرات خارجی بازرسی کنید. در صورت مشاهده هرگونه آلودگی، از سیلندر استفاده نکنید و آن را به تامین‌کننده برگردانید.

تمیزی اتصالات: مطمئن شوید که تمام اتصالات، شلنگ‌ها و شیرها تمیز و عاری از هرگونه روغن و گریس هستند.

نگهداری صحیح: سیلندرهای اکسیژن را در محیطی تمیز، خشک، خنک، با تهویه مناسب و دور از مواد قابل اشتعال نگهداری کنید. آنها را از گرما، شعله، جرقه و منابع حرارتی دور نگه دارید.

خرید رگلاتور اکسیژن

    حمل و نقل ایمنی سیلندر اکسیژن:

محافظت از شیر: همیشه در هنگام حمل و نقل، کلاهک محافظ شیر (Valve Cap) را روی سیلندر قرار دهید.

ایمن‌سازی: سیلندرها را به صورت ایستاده و با بست‌های مناسب مهار کنید تا از افتادن و ضربه خوردن آنها جلوگیری شود. هرگز سیلندر را نکشید، غلت ندهید یا نیندازید.

برای انتقال سیلندر ها میتوانید از چرخ دستی استفاده کنید.

خرید چرخ دستی از شرکت سپهر گاز کاویان

    آموزش و آگاهی:

آموزش پرسنل: تمام افرادی که با سیلندرهای اکسیژن سر و کار دارند، باید آموزش‌های لازم در مورد خطرات اکسیژن، نکات ایمنی، نحوه استفاده صحیح از تجهیزات و اقدامات اضطراری را دیده باشند.

فرهنگ ایمنی: ایجاد یک فرهنگ ایمنی قوی که در آن رعایت پروتکل‌ها و استانداردها در اولویت باشد، بسیار حیاتی است.

خطر انفجار سیلندر اکسیژن در تماس با روغن، یک واقعیت جدی و غیر قابل انکار است. با رعایت دقیق و کامل نکات ایمنی ذکر شده، می‌توانیم از بروز حوادث ناگوار جلوگیری کرده و محیط کاری یا درمانی ایمن‌تری را فراهم آوریم. به یاد داشته باشید که در مواجهه با اکسیژن تحت فشار، “تمیزی” و “استفاده از تجهیزات صحیح” کلید اصلی ایمنی است. جان خود و دیگران را به خطر نیندازید!