آمونیاک ترکیبی شیمیایی با فرمول NH3 است که از نیتروژن و هیدروژن تشکیل شده است. این گاز بیرنگ با بوی تند و زننده، در حالت عادی به صورت گاز وجود دارد، اما به راحتی به مایع تبدیل میشود. آمونیاک در آب بسیار محلول است و در منفی 77.7 درجه سانتیگراد یخ میزند و در منفی 33.34 درجه سانتیگراد به جوش میآید.
آمونیاک در طبیعت و همچنین در بدن انسان یافت میشود. در طبیعت، طی فرآیندهای باکتریایی در خاک و همچنین در اثر تجزیه مواد آلی گیاهان و حیوانات تولید میشود. در بدن انسان، آمونیاک محصول جانبی تجزیه پروتئینها است و سپس به اوره تبدیل میشود و از طریق ادرار دفع میشود.
گاز آمونیاک مادهای سمی و خطرناک است و باید با احتیاط از آن استفاده شود. استنشاق گاز آمونیاک میتواند باعث تحریک چشم، بینی و گلو، سرفه، تنگی نفس و در موارد شدید، حتی مرگ شود. تماس پوست با آمونیاک میتواند باعث سوختگی شود.
خواص فیزیکی آمونیاک
حالت: در دمای اتاق، آمونیاک به صورت گاز است.
رنگ: بیرنگ
بو: تند و گزنده
نقطه جوش: -33.3 درجه سانتیگراد
نقطه انجماد: -69.8 درجه سانتیگراد
چگالی:
0.86 گرم بر متر مکعب (در فشار 1.013 بار در نقطه جوش)
0.73 گرم بر متر مکعب (در فشار 1.013 بار در 15 درجه سانتیگراد)
681.9 گرم بر متر مکعب (در -33.3 درجه سانتیگراد، حالت مایع)
817 گرم بر متر مکعب (در -80 درجه سانتیگراد، حالت جامد شفاف)
انحلالپذیری در آب:
47% (در 0 درجه سانتیگراد)
31% (در 25 درجه سانتیگراد)
28% (در 50 درجه سانتیگراد)
حلالیت: آمونیاک حلال بسیاری از مواد، از جمله چربیها، روغنها و گازها است.
قابلیت اشتعال: آمونیاک به شدت قابل اشتعال نیست.
سمیت: آمونیاک سمی است و استنشاق آن میتواند باعث تحریک مجاری تنفسی، چشم و پوست شود.
خواص شیمیایی آمونیاک
فرمول شیمیایی: NH3
جرم مولی: 17.031 گرم بر مول
ساختار مولکولی: هرمی سهوجهی
پیوند: پیوند کووالانسی قطبی
اسیدیته: آمونیاک ضعیف باز است.
واکنشپذیری: آمونیاک با اسیدها، فلزات و برخی از ترکیبات آلی واکنش میدهد.
کاربردها
آمونیاک (NH3) یک گاز بیرنگ با بوی تند است که کاربردهای فراوانی در صنایع مختلف دارد. در اینجا به برخی از مهمترین کاربردهای آمونیاک اشاره میکنیم:
تولید کود: آمونیاک ماده اولیه اصلی برای تولید انواع کودهای ازته است که برای تامین نیازهای غذایی گیاهان ضروری هستند. حدود 80 درصد از گاز آمونیاک تولیدی در جهان برای این منظور استفاده میشود.
تولید مواد شیمیایی: گاز آمونیاک ماده اولیه بسیاری از مواد شیمیایی مهم از جمله اسید نیتریک، نیترات آمونیوم، اوره، ملامین و رزینهای ملامین-فرمالدئید است.
تصفیه آب: از گاز آمونیاک برای خنثیسازی اسیدها و حذف آلایندهها از آب استفاده میشود.
برودت: آمونیاک به عنوان یک مبرد کارآمد در سیستمهای برودتی مانند یخچالها و دستگاههای تهویه مطبوع استفاده میشود.
تولید مواد شوینده: از آمونیاک در تولید انواع مواد شوینده خانگی و صنعتی استفاده میشود.
سایر کاربردها: از آمونیاک در کاربردهای دیگری مانند تولید باتری، چرم مصنوعی، مواد منفجره و داروسازی نیز استفاده میشود.
صنایع غذایی: از آمونیاک به عنوان ماده ی نگهدارنده در برخی از مواد غذایی مانند گوشت و مرغ و همچنین به عنوان حجم دهنده در تولید نان و کلوچه استفاده می شود.
لاستیک: آمونیاک در تولید برخی از مواد افزودنی مورد استفاده در صنعت لاستیک سازی کاربرد دارد.
خطرات و ایمنی گاز آمونیاک
آمونیاک گازی بی رنگ با بوی تند است که می تواند سمی و خطرناک باشد.
خطرات سلامتی
استنشاق: استنشاق گاز آمونیاک می تواند باعث تحریک مجاری تنفسی، سرفه، تنگی نفس، درد قفسه سینه، تورم ریه و در غلظت های بالا، مرگ شود.
تماس با پوست: تماس با آمونیاک مایع می تواند باعث سوختگی پوست، تاول و قرمزی شود.
تماس با چشم: تماس با آمونیاک می تواند باعث تحریک چشم، قرمزی، سوزش، تاری دید و در موارد شدید، آسیب دائمی چشم شود.
بلعیدن: بلعیدن آمونیاک می تواند سمی و کشنده باشد و باعث سوختگی دهان، گلو، معده و روده شود.
خطرات آتش سوزی و انفجار
آمونیاک قابل اشتعال است و می تواند با هوا مخلوط شده و انفجار ایجاد کند.
منابع گرمایی، جرقه و شعله می تواند آمونیاک را مشتعل کند.
در هنگام آتش سوزی آمونیاک، گازهای سمی خطرناکی تولید می شود.
اقدامات احتیاطی و ایمنی
هنگام کار با آمونیاک همیشه از تهویه مناسب استفاده کنید.
از تجهیزات حفاظتی فردی مناسب مانند دستکش، عینک و ماسک تنفسی استفاده کنید.
آمونیاک را در ظروف در بسته و در جای خنک و خشک نگهداری کنید.
از نگه داشتن آمونیاک در معرض گرما، جرقه و شعله خودداری کنید.
در صورت نشت آمونیاک، محل را تخلیه کنید و با خدمات اورژانس تماس بگیرید.
هرگز آمونیاک را با سفید کننده مخلوط نکنید، زیرا گازهای سمی خطرناکی ایجاد می کند.
افراد باردار یا شیرده از قرار گرفتن در معرض آمونیاک خودداری کنند.
آمونیاک را از دسترس کودکان و حیوانات دور نگه دارید.
جهت کسب اطلاعات بیشتر درباره خرید و قیمت گاز آمونیاک با کارشناسان شرکت سپهر گاز کاویان – دارنده گواهینامه ISO17025، آزمایشگاه مرجع اداره استاندارد، مجهز به آزمایشگاه کالیبراسیون و آزمایشگاه آزمون – تماس حاصل فرمایید: 02146835980 – 02146837072 – 09022734708