۶ عنصر اصلی سازنده بدن انسان ما بیش از ۹۹ درصد جرم ما را شامل میشوند. سرواژهی CHNOPS (کربن، هیدروژن، نیتروژن، اکسیژن، فسفر و گوگرد) ۶ عنصر کلیدی مورد استفاده در مولکولهای زیستی هستند.
اکسیژن: فراوانترین عنصر سازنده بدن انسان که بیش از ۶۵ درصد از وزن ما را شامل میشود هر مولکول آب شامل دو اتم هیدروژن و یک اتم اکسیژن متصل به یکدیگر میباشد با این حال جرم اتم اکسیژن ۱۶ برابر اتم هیدروژن است. علاوه بر این که اکسیژن از اجزای تشکیل دهنده آب به حساب میآید، برای تنفس سلولی نیز ضروری میباشد.
کربن: تمامی ترکیبات آلی از کربن ساخته شدهاند به همین دلیل است که بعد از اکسیژن فراوانترین عنصر تشکیل دهنده بدن کربن است به طوری که ۱۸ درصد وزن بدنمان از کربن تشکیل شده است. کربن در پروتئینها، کربوهیدراتها، چربیها، اسیدهای نوکلئیک و البته در شکل دی اکسید کربن یافت میشود.
هیدروژن: هیدروژن نیز یکی از فراوانترین عناصر تشکیل دهنده بدن انسان است به طوری که در حدود ۱۰ درصد از جرممان از هیدروژن ساخته شده است. این عنصر نه تنها از جزای سازنده آب به حساب میاید بلکه به عنوان انتقال دهنده الکترون نیز به کار میرود.
نیتروژن: در حدود ۳/۳ درصد از جرم بدنمان از نیتروژن تشکیل شده است. نیتروژن در پروتئینها و اسیدهای نوکلئیک قابل مشاهده است.
کلسیم: کلسیم ۱/۵ درصد جرم را تشکیل میدهد. استخوانها، دندانها از کلسیم ساخته شدهاند و البته انقباض عضلانی با کمک کلسیم عملی میگردد.
فسفر: ۱ درصد از جرم بدن افراد به طور متوسط از فسفر تشکیل شده است. یکی از محلهایی که میتوان حضور اتم فسفر را ملاحظه نمود در ساختار شیمیایی اسیدهای نوکلئیک است.
پتاسیم: در حدود ۰/۲ تا ۰/۴ درصد از بدن افراد از فسفر تشکیل شده است. این عنصر ددر هدایت پیامهای عصبی موثرند و به عنوان یک یون با بار مثبت (کاتیون) در بدن به فعالیت میپردازد.
سدیم: مانند پتاسیم به صورت یون مثبت فعالیت دارند و در حدود ۰/۱ تا ۰/۲ درصد از جرم هر فرد را تشکیل میدهد. سدیم به تنظیم تعادل الکترولیتی بدن افراد و حفظ هوموستازی بدن در برابر نسبت آب موجود در سلولها و خون کمک میکند.
عناصر فرعی مهم بدن :
علاوه بر شش عنصر اصلی، عناصر فرعی دیگری وجود دارند که در مقادیر کمتر اما با نقشهای حیاتی در بدن یافت میشوند. برخی از مهمترین آنها عبارتند از:
* پتاسیم (K): در تعادل الکترولیتها، انتقال سیگنالهای عصبی و انقباض عضلات نقش مهمی دارد.
* گوگرد (S): جزئی از برخی از اسیدهای آمینه است و در ساختار پروتئینها، آنزیمها و برخی از ویتامینها نقش دارد.
* سدیم (Na): در تعادل آب و الکترولیتها، انتقال سیگنالهای عصبی و انقباض عضلات نقش دارد.
* کلر (Cl): در تعادل آب و الکترولیتها و هضم غذا نقش دارد.
* منیزیم (Mg): در فعالیتهای آنزیمی، سنتز پروتئین و انقباض عضلات نقش دارد.
* آهن (Fe): جزئی از هموگلوبین است که اکسیژن را در خون حمل میکند. همچنین در بسیاری از آنزیمها نقش دارد.
این فقط یک مرور کلی است و بسیاری از جزئیات پیچیده در مورد نقش هر عنصر در بدن انسان وجود دارد. درک این عناصر و اهمیت تعادل آنها برای حفظ سلامت بدن ضروری است.