گاز نیتروژن دی اکسید:

نیتروژن دی‌اکسید (به انگلیسی: Nitrogen dioxide) با فرمول شیمیایی NO یک ترکیب شیمیایی با شناسه پاب‌کم ۳۰۳۲۵۵۲ است. که جرم مولی آن ۴۶٫۰۰۵۵ g/mol می‌باشد. این گاز در دمای معمولی زرد و در دماهای بالاتر به رنگ قهوه‌ای سرخ‌فام(خرمایی رنگ) است و سمی و بویی بسیار تند و زننده دارد.

دی‌اکسید نیتروژن از مهمترین آلاینده‌های هوا به شمار می رود. هر سال میلیون‌ها تن از این گاز در اثر فعالیت‌های انسانی به ویژه مصرف سوخت‌های فسیلی تولید می‌شود. دی‌اکسید نیتروژن در ترکیب با هوای مرطوب تولید اسید نیتریک می‌کند که موجب پوسیدگی شدید فلزات می‌شود. همچنین در غلظت‌های بالا باعث ایجاد مه‌دود شده و میدان دید را به شدت کاهش می‌دهد و بر رشد گیاهان اثر منفی شدید دارد. این گاز از اثر گلخانه‌ای نیز برخوردار است.

گاز دی اکسید نیتروژن چیست؟

گازدی اکسید نیتروژن (NO2) یکی از واکنش پذیرترین اکسیدهای نیتروژن است. این گاز به رنگ قرمز-قهوه ای است و بوی بسیار تندی دارد. گاز نیتروژن دی اکسید به سرعت از انتشار آلاینده خودروها، کامیون‌ها و نیروگاه‌ها تولید می‌شود و گازی سمی است. این گاز در دمای اتاق خاصیت پارامغناطیس دارد. گاز NO2 یا گاز دی اکسید نیتروژن به شدت اکسید کننده می‌باشد و به شدت با مواد قابل احتراق و کاهنده واکنش می‌دهد. گاز NO2 با آب واکنش داده و نیتریک اسید و نیتریک اکسید تولید می‌کند. همچنین در حضور رطوبت به بسیاری از فلزات حمله می‌کند.

گازNO2 از کجا به وجود میآید؟

خواص شیمیایی و فیزیکی گاز نیتروژن دی اکسید:

نیتروژن دی اکسید، مايع زرد قهوه ای، يا گاز قهوه ای قرمز بالای Fᵒ70 با بویی بسیار تند و زننده است.
نیتروژن دی‌اکسید با فرمول شیمیایی دی اکسید نیتروژن یک ترکیب شیمیایی با شناسه پاب‌کم ۳۰۳۲۵۵۲ است. که جرم مولی آن ۴۶٫۰۰۵۵ g/mol می‌باشد. این گاز به رنگ قهوه‌ای سرخ‌فام است و سمی و بویی بسیار تند و زننده دارد.

وزن مولکولی: 46.01 g/mole

فرمول مولکولی: no2

نقطه جوش: 21.1°C

°C نقطه ذوب: -11.2°C

دمای بحرانی: 157.8°C

فشار بخار: 14.7 PSI

غلظت بخار:   2.62

حجم مخصوص: 4.902

کاربردهای گاز NO2:

•  گاز دی اکسید نیتروژن در شیمی آلی کاربردهای زیادی دارد. به عنوان یک کاتالیزور در واکنش‌های اکسیداسیون خاص استفاده می‌شود.
• به عنوان یک ممانعت کننده برای جلوگیری از پلیمریزاسیون اکریلات ها در طول فرایند تقطیر استفاده می‌شود.
• به عنوان یک عامل نیتراته در ترکیبات آلی نیز به کار می‌رود.
• گاز NO2 در ساخت سوخت موشک و مواد منفجره مایع استفاده می‌شود.
•  گاز NO2 به عنوان سفید کننده آرد و افزایش استحکام مرطوب کاغذ نیز کاربرد دارد.
• NO2 در سنتز صنعتی نیتریک اسید که سالانه میلیون ها تن تولید می شود، نقش حدواسط را ایفا می کند.

نکات ایمنی  گاز دی اکسید نیتروژن:

اطمینان از سالم بودن کپسول NO2، شیرها، لوله ها و شلنگ های حاوی گاز نیتروژن دی اکسید به ویژه در محیط های بسته این نکته باید مدنظر قرار گیرد، زیرا از آنجا که گاز نیتروژن دی اکسید یک اکسید کننده بسیار قوی است در صورت وجود مواد قابل احتراق در محل و نیز نشت گاز احتمال آتش سوزی وجود دارد.

 گاز نیتروژن دی اکسید سمی است.

در تماس با پوست خورنده است و در صورت تنفس منجر به ادم ریوی و در غلظت‌های بالا منجر به مرگ می‌شود.  البته اثرگذاری این گاز در بدن بلافاصله نیست و در صورت قرار گرفتن در معرض آن بایستی معاینات پزشکی انجام شود.

سازمان حفاظت محیط زیست برای اولین بار استانداردهای نیتروژن دی اکسید را در سال 1971 تعیین می کند تنظیم هر دو استاندارد اولیه (برای محافظت از سلامت) و استاندارد ثانویه (برای محافظت از رفاه و آسایش عمومی) در 0.053 قسمت در میلیون (ppb53) سالانه به طور متوسط می باشد. شواهد علمی کنونی مواجهه NO2 ، اعم از 30 دقیقه تا 24 ساعت، با اثرات تنفسی جانبی از جمله التهاب راه های هوایی در افراد سالم و افزایش علائم تنفسی در افراد مبتلا به آسم همراه است.

اثرات گاز نیتروژن دی اکسید بر سلامتی انسان:

غلضت بالای دی اکسید نیتروژن بر دستگاه تنفسی تاثیر منفی می گذارد و باعث وخیم شدن حال بیماران آسمی به خصوص کودکان می شود. همچنین دی اکسید کربن باعث تولید ازون می شود که علاوه بر تاثیر منفی بر دستگاه تنفسی باعث سوزش چشم هم می شود. علاوه بر این شواهدی مبنی بر ارتباط بین سرطان ریه و غلظت بالای دی اکسید کربن وجود دارد.  یکی از مهمترین دلایل وجود دی اکسید نیتروژن در خانه، استفاده از اجاق های گازی برای آشپزی است.مطالعات اپیدمیولوژی نشان داده‌اند که مواجهه با NO2 با علائم برونشیت در کودکان آسمی و کاهش عملکرد ریه در ارتباط است. در صورتیکه غلظت NO2 حتی در مدت کوتاهی از μg/m3 200 فراتر رود این آلاینده بعنوان یک گاز سمی عمل می‌کند که سبب التهاب چشمگیری در مسیرهای هوایی می‌گردد.

بیشتر بدانیم:

برآورد خسارت اقتصادی گاز NO2 بر مرگ و میر ناشی از بیماریهای قلبی شهروندان تهرانی

 اثرات گاز نیتروژن دی اکسید بر محیط زیست:

هفت نوع اكسيد نيتروژن در هواي آزاد حضور دارند که شامل اكسيد نيتريك(NO)، دي‌اكسيد‌نيتروژن(NO2)، اكسيد نيتروس(N2O) ، NO3، N2O3، N2O4، N2O5 مي‌شوند. اكسيد نيتريك و دي‌اكسيد‌نيتروژن جمعاً به NOx معروف‌اند كه اين به دليل قابليت تبديل متقابل اين دو در واكنش‌هاي اسماگ فتوشيميايي مي‌باشد. در واقع NO2 هم آلاینده اولیه است و هم ثانویه است. از اكسيدهاي نيتروژن، NO2 بالاترين غلظت را در هواي آزاد دارد. NO2 به رنگ قرمز مایل به نارنجی نزدیک به قهوه‌ای و دارای نقطه جوش 21/1 درجه سانتیگراد و فشار جزئی کم است که آن را در حالت گازی نگه می‌دارد. این گاز خورنده، اکسیدان قوی و از نظر فیزیولوژیکی محرک مجاری تحتانی تنفسی و سمی است. سمیت آن چندین برابر NO است. مهم‌ترین منابع انسانی انتشار دی اکسید نیترژن فرآیندهای احتراق نظیر وسایط نقلیه، سیستم‌های گرمایش و نیروگاه‌ها می‌باشد. منبع عمده دی‌اکسید ازت در مناطق شهری حمل و نقل است. غلظت NO2 در طول شبانه‌روز متغیر است. پخت و پز داخل اماکن با گاز طبیعی منبع عمده محیط بسته به شمار می‌رود. NO2 منبع اصلی آئروسل‌های نیترات است که بخش مهمی از PM2.5  را تشکیل می‌دهند.

مطالعات متعددی از NO2 به عنوان یک نشانگر برای آلاینده‌های مرتبط با احتراق به ویژه آنهایی که از منابع متحرک (ترافیک جاده‌ای) یا منابع ثابت (احتراق خانگی) منتشر می‌شوند استفاده نموده است. در این گونه مطالعات هر نوع اثر بهداشتی مشاهده شده می‌تواند با سایر محصولات احتراق نظیر ذرات فوق العاده ریز (UF) (ذرات کوچکتر از 0/1 میکرومتر)، اکسید نیتروس، ذرات معلق یا بنزن مرتبط باشد.  اکثر دی اکسید نیتروژن جوی منتشر شده به صورت NO است که سریعا توسط ازن اکسید شده و به دی اکسید نیتروژن تبدیل می‌شود. دی‌اکسید نیتروژن در حضور هیدروکربن‌ها و اشعه ماوراء بنفش خورشید منبع مهم ازن تروپوسفری می‌باشد.اکسید نیتریک (NO ) و دی اکسید نیتروژن (NO2) از آلوده کننده های مهم هوا به شمار می روند دی اکسید نیتروژن طی فرایندهای پیچیده اتمسفر به ذرات معلق نیترات (NO3) تبدیل می شود. به علاوه دی اکسید نیتروژن نیز همچون اکسید نیتریک یکی از آلاینده های اصلی مه دود است. این گاز در شهرها به علت فعالیتهای انسانی از غلظت بالایی برخوردار است. احتراق سوختها در دمای بالا سبب تولید این آلاینده می شود.

تنفس هوا با غلظت زیاد دی اکسید نیتروژن قادر است مجاری تنفسی را در سیستم تنفسی انسان تحریک کند. این شرایط در دوره های کوتاه مدت می تواند بیماری های تنفسی ، به ویژه آسم را شدت بخشد ، که منجر به علائم تنفسی (مانند سرفه ، خس خس سینه یا دشواری تنفس) ، بستری شدن در بیمارستان و مراجعه به مراکز اورژانس میگردد. قرار گرفتن در معرض طولانی تر در غلظت های بالاتر دی اکسید نیتروژن امکان دارد به توسعه آسم کمک کند و به طور بالقوه حساسیت به عفونت های تنفسی را زیاد کند. افراد مبتلا به آسم ، و همچنین کودکان و افراد مسن به طور کلی در معرض خطر بیشتری برای اثرات NO2 در سلامتی هستند.

حمل و نقل سیلندر گاز دی اکسید نیتروژن:

برای جابجایی سیلندرهای بزرگ از گاری مخصوص استفاده نموده و آنها را درحین انتقال به کمک گیره و ابزارهای نگهدارنده تثبیت نمایید.
 هرگز یک سیلندر گاز را با استفاده از سرپوش روی آن بلند نکنید.
 شیرهای خروجی و رگلاتورها (رگولاتورها) بایستی اتصالات متناسب با گاز مورد استفاده را داشته باشند.
 در حد فاصل سیلندر و رگولاتور هرگز از مبدل (Adaptor) استفاده نکنید.
اتصالات روی سیلندر و رگولاتور نباید خیلی سست و یا بیش از حد سفت شده باشند.
 از نوار تفلون، مواد روان کننده و درزگیر استفاده ننمایید.
 استفاده از اتصالات سالم و استاندارد برای اطمینان از عدم نشت گاز کفایت نموده و وسایل اضافی مانع درزگیری مناسب می شوند.
 هرگز اتصالاتی را که کارخانه سازنده رگولاتور روی آن تعبیه نموده با اتصالات سایر تجهیزات گازی جایگزین ننمایید.
 پس از اتصال رگولاتور به سیلندر گاز، اقدامات زیر را اجراء نمایید:
 پیچ تنظیم رگولاتور را در جهت خلاف حرکت عقربه های ساعت آنقدر بچرخانید تا سست شدن آنرا احساس نمایید.
 پشت سیلندر به گونه ای بایستید که شیر خروجی مقابل چهره شما قرار نداشته باشد.
 هنگام تنظیم رگلاتور / رگولاتور به طور مستقیم به شیشه یا صفحه پلاستیک روی آن نگاه نکنید.
 شیر متصل به سیلندر گاز را به آهستگی باز نمایید تا صدای ناشی از خروج گاز را شنیده و افزایش فشار را در فشارسنج پرفشار مشاهده نمایید.
 شیر خروجی سیلندر را به طور کامل و تا انتها باز نموده و سپس تا یک چهارم حداکثر مقدار باز شدن برگردانید. باز بودن کامل شیر ممکن است موجب سردرگمی افراد در زمینه باز یا بسته بودن آن گردد.
 بسیاری از حوادث ناشی از تلاش افراد برای باز کردن شیر سیلندرهای گازی قبلاً باز شده با استفاده از آچار می باشد.

نگهداری و انبارش گاز نیتروژن دی اکسید:

تهویه مناسب محل نگه داری کپسول گاز نیتروژن دی اکسید:

تهویه مناسب باعث می شود در صورت بروز نشتی از تجمع گاز در محیط و خطرات احتمالی آن جلوگیری شود.
عدم نگه‌داری کپسول NO2 در مکان‌های مرطوب گاز NO2.
گاز NO2 در حضور رطوبت و آب با آن واکنش داده و تولید نیتریک اسید و نیتریک اکسید می‌کند که ماده‌ای بسیار خوردنده برای بسیاری از فلزات است.
عدم نگه داری کپسول دی اکسید نیتروژن در مجاورت مواد قابل احتراق.
به دلیل خاصیت اکسید کنندگی قوی در صورت بروز آتش سوزی منجر به تشدید آن می‌شود.

فروش گاز نیتروژن دی اکسید | فروش گاز دی اکسید نیتروژن | گاز دی نیتروژن تترو اكسید | فروش گاز N2O4 | NO2

گاز نیتروژن پراکسید | گاز دی اکسید نیتروژن | NO2 Gas| Nitrogen dioxide Gas

شرکت سپهر گاز کاویان قادر به تامین گاز نیتروژن دی اکساید در حجم سیلندرهای : سیلندر 2 لیتری (150 بار)، سیلندر 5 لیتری (150 بار) , سیلندر 10 لیتری (150 بار)، سیلندر 20 لیتری (150 بار) , سیلندر 40 لیتری (150 بار)، سیلندر 50 لیتری (200 بار) بادرصد خلوص 99.999 %mol ، 99.99%mol،99/9995%mol ، 99.9999%mol (گرید4، 5 ،5.5 ،6).
برای اولین بار در ایران قادر به تولید گاز های ترکیبی و مخلوط های گازی که درصدی یا ppm و یا ppb از نیتروژن دی اکسید می باشد.

منابع و مآخذ:

• وبسایت رسمی سپهر گاز کاویان
• ویکی پدیا